Mai Thanh Minh sinh ngày 07/03/1957 tại Bà Chiểu - Sài Gòn là quý tử thứ tư của ông Mai Văn Phú -công nhân lái xe của Sở Trường tiền Hà Nội. Ông này gốc ngưới Nam Định rất mê cờ từ khi còn ở quê nhà, sau này làm cho Sở Trường tiền thì gia nhập làng cờ Hà Nội. Trình độ ông Phú lúc đó rất khá, ông đã thuộc lòng các chiêu thức trong Quất Trung Bí, Mai Hoa Phổ vậy mà danh thủ Nguyễn Tấn Thọ vẫn cất ông 1 Mã. Năm 1954 ông vào Nam làm ở Sở Trường tiền Gia Định được bố trí nhà ở trong khu vực đỗ xe gần lăng Ông Bà Chiểu nên có điều kiện quen biết Lý Anh Mậu, Quách Anh Tú và một số anh em làng cờ Gia Định.
Năm 10 tuổi Mai Thanh Minh bắt đầu tiếp xúc với bộ môn cờ tướng,được cha chỉ dạy. Thừa hưởng gen di truyền và niềm đam mê từ cha nên Minh nhanh chóng nâng cao trình độ và trở thành một kỳ thủ danh tiếng trong làng cờ tướng Việt Nam trong nhuwngz năm đầu thập niên của thế kỷ 20.
Năm 1976, Mai Thanh Minh gia nhập Lực lượng Thanh niên Xung phong Thành phố Hồ Chí Minh.
Đến năm 1979, ông bị sốt rét nặng và phải đưa về Phú Nhuận để điều trị. Trong suốt thời gian điều trị, Mai Thanh Minh tiếp tục luyện tập và chẳng mấy chốc trở thành một danh thủ lẫy lừng trong làng cừ tướng Việt Nam.Nhiều kỳ thủ trẻ nghe danh đến khiêu chiến và hầu hết đều bại trận dưới sức cờ của ông. Do đặc điểm khuôn mặt khắc khổ và nước da tai tái bởi hậu chứng của bệnh sốt rét, nên mọi người thường gọi ông là Minh "rét".
Năm 1980, tại giải cờ mừng Xuân do Phòng Thể dục Thể thao Phú Nhuận tổ chức, Mai Thanh Minh, Nguyễn Văn Dũng và Lê Văn Kiết chia nhau những thứ hạng đầu. Tại buổi trao giải, một khách mời đã bất ngờ thách đấu với 3 người bằng cách đánh đồng loạt. Trận đấu đã thu hút nhiều người mê cờ kéo đến xem. Kết quả cuộc đấu biểu diễn hai bên hòa nhau, trong đó Mai Thanh Minh phải thủ hòa với vị khách.
Sau trận đấu biểu diễn này, ông nhận ra sức cờ của mình còn non kém. Ông tiếp tục tập luyện và thu thập nhiều nước cờ khác nhau để tăng sức cờ. Thời gian này, ông đã đến thụ giáo với danh thủ Phạm Thanh Mai. Trong suốt 5 năm, ông tham gia nhiều ván cờ không chính thức và đã đánh bại nhiều cao thủ làng cờ danh tiếng và được bạn cờ Sài Gòn đặt cho biệt danh "Độc cô cửu kiếm" do lối đánh đa dạng và biến hóa của mình.
Năm 1985, ông tham gia giải Vô địch cờ tướng Thành phố Hồ Chí Minh. Tại giải này, kỳ thủ được nhiều người tin tưởng sẽ giành chức vô địch là Trần Quới. Nhưng bất ngờ Trần Quới lại là bại tướng dưới tay Nguyễn Văn Xuân, rồi sau đó lại bị Lê Văn Bình cầm hòa. Nhờ thế, ông tận dụng ngay cơ hội, vượt lên đoạt chức vô địch. Từ đó kéo dài chuỗi huyền thoại của ông trong giới kỳ thủ những năm sau đó.
Giải vô địch toàn quốc năm 1992 tại Đà Nẵng : TP.HCM cử đội tuyển gồm các cao thủ : Nguyễn Bá Hùng, Dương Nghiệp Lương, Mong Nhi, Dương Thanh Danh, Diệp Khai Nguyên, Mai Thanh Minh. Trận đấu giữa Trần Văn Ninh và Mai Thanh Minh đã đi vào lịch sử. Chính trận đấu đó quyết định ai là nhà vô địch đầu tiên của nước Việt Nam thống nhất. Mai Thanh Minh xuất sắc đoạt danh hiệu đó và giữ ngôi vô địch trong 4 năm liên tiếp. Do thành tích này, ông được bạn cờ đặt cho danh hiệu "Tứ liên quán"[1].
Năm 1993 tham gia đội đại biểu đi dự giải vô địch thế giới lần thứ 3 tại Bắc Kinh. Tại giải này tuy Mai Thanh Minh đứng hạng 10 trong 76 đấu thủ, nhưng Minh đoạt giải "Phi Hoa Duệ" và đã bức hòa hai đặc cấp quốc tế đại sư Trung Quốc là Từ Thiên Hồng và Triệu Quốc Vinh, khiến quần hùng thế giới kinh ngạc, thán phục Báo chí Trung Quốc đã đưa tin về giải này có viết :"Việt Nam bất ngờ xuất hiện trên kỳ đàn như một đàn ngựa ô dũng mãnh. Rồi đây họ sẽ là đối thủ đáng gờm nhất của Cờ tướng Trung Quốc". Đối với Mai Thanh Minh từ nay trở đi là người tiên phong trong thời kỳ hội nhập.
Năm 1996, cao thủ cờ tướng Mai Thanh Minh do nhiều lý do cá nhân nên chỉ đoạt hạng 7 ở giải Vô địch Quốc gia lần. Tại giải lần 6 (1997), ông hồi phục sức cờ và đoạt Á quân, và tại giải lần 7 (1998), một lần nữa ông đoạt giải Quán quân. Với thành tích 4 lần Vô địch Quốc gia liên tiếp, cho đến thời điểm hiện tại (2010), chưa có cap thủ cờ tướng nào có thể lặp lại được.
Năm 1998, Mai Thanh Minh tham dự giải Phật Thừa Bôi tại Hawaii (Mỹ) và xếp hạng 10. Năm sau (1999), ông tiếp tục tham gia và giành được hạng 3. Đây là lần đầu tiên, cao thủ cờ tướng Việt Nam giành được thứ hạng cao tại một giải quốc tế.
Năm 1999, một lần nữa lý do cá nhân làm sức cờ ông suy giảm nên ông chỉ đoạt hạng 3. Lần cuối cùng, ông đoạt ngôi vị Á quân. vào năm 2001, đồng thời trong năm 2001, ông cùng danh thủ Trịnh A Sáng chiếm hạng 3 đồng đội tại Giải vô địch cờ tướng thế giới lần thứ 7 tại Ma Cau. Đây cũng là giải thi đấu quốc tế cuối cùng của ông ở sự nghiệp đỉnh cao.
Từ giữa năm 2009, do sức khỏe trở nên xấu đi, ông được đề nghị chuyển sang công tác huấn luyện. Tuy nhiên, đến đầu năm 2010, ông phải nhập viện do xuất huyết não. Lúc 0g15 ngày 11 tháng 4 năm 2010, ông qua đời, để lại một huyền thoại về quái kiệt vẫy vùng trong làng cờ Việt Nam và quốc tế trong 25 năm.
Thành tích tại các giải Quốc Gia - Quốc tế :
- 5 lần Vô địch quốc gia (1992, 1993, 1994, 1995, 1998).
- 2 lần Á quân Giải Vô địch Quốc gia (1997, 2001)
- Được phong Quốc Tế Đại Sư năm 1994
- Hạng 3 Giải Vô địch Quốc gia 1999.
- 2 lần hạng 1 Phi Hoa Duệ (1993, 1997).
- 2 lần hạng 2 đồng đội châu Á (1994, 1998).
- 2 lần hạng 3 đồng đội thế giới (1997, 2001).
- Hạng 3 Phật Thừa bôi (1999)
Với thành tích trên , Minh không hề kém hơn Trịnh A Sáng, nhưng do cách làm việc tắc trách, những người lãnh đạo Hiệp Hội Cờ Tướng Thế Giới và Hiệp Hội Cờ Tướng Châu Á đã để cháy hết hồ sơ thi đấu và thành tích của Minh nên không xét tặng anh danh hiệu Đặc cấp Quốc tế Đại sư được,. Điều này không quan trọng, bởi vì Minh đã được phong Quốc tế Đại sư đầu tiên của Việt Nam và trước sau vẫn là Thượng tướng, có tư cách, đạo đức và lòng tự trọng của làng cờ Việt Nam, được đông đảo người chơi cờ yêu mến.
